Çankırı İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Dil

Çankırı Ağzı ve Bazı Yöresel Sözcükler

Çankırı ağzı, ilin komşularından olan Kastamonu ve Çorum'un ağızlarıyla benzerlikler gösterir. Çankırı'ya özgü kimi ağız özellikleri şöyledir:
sesi zaman zaman ve sesine dönüşür. Baba-boba; mezar-mezer, gibi.
sesi <ö> ve
sesine dönüşür. Gece-geca; değil- döğül gibi.
<ı> ve sesleri veya <ü> sesine dönüşür. Gidemedik- gidemedük, aldım-aldum gibi.
<ü> sesi ise bazı sözcüklerin kullanımında <ö> sesine, sesi ise sesine dönüşür. Küser-köser; uyanır-oyanur gibi.

Sözcüklerde ünsüz değişmeleri sıkça görülür. <ç> sesinin yerini çoğunlukla <ş> sesi alır. Geçtik-geştik; gençlik-geşlik'gibi.

Bazı sözcüklerde sesinin yerini sesi, bazılarında da sesinin yerini sesi alır. Tazı-dazı; geçti mi-geşdi mi gibi.
sesi çoğu kez , <ğ> ve sesine dönüşür. Çakarım-çaharun; kalbur-galbur; âşık-âşığ gibi.
sesinin <1> sesine, <1> sesinin ise sesine dönüştüğü görülmektedir, öğrenmek-öğlenmek; kalsın-kassın gibi.
Yöresel ağızda zaman zaman <ğ> sesi sesine sesi ise sesine dönüşmektedir. Değirmen-deyirmen; Pazu-pasu gibi.
Sözcük sonundaki geniş zaman eki veya sayı edatı olan sesini düştüğü görülür. Alır-alı; bir-bi gibi.
Yine sözcük sonlarında <ğ>, gibi ses veya , gibi ek düşmeleri de vardır. Gideyün-gidem; Dağ-da gibi.
Bazı fiillerde sesinin yerini sesi alır. Aldım-aldın, yapacağım-yapacan gibi.